GVB in 2022
Nieuwe tijden, nieuwe patronen
Het openbaar vervoer heeft sinds de coronapandemie met een nieuwe werkelijkheid te maken. 'Oude' tijden komen niet meer terug, wat GVB voor nieuwe uitdagingen stelt. We zien nieuwe reispatronen. Belangrijk hierbij is het thuiswerken, dat inmiddels is ingeburgerd voor grote groepen mensen. Dit heeft het woon-werkverkeer ingrijpend en blijvend veranderd. De reiziger in Amsterdam neemt het OV, de gewone fiets of de e-bike of deelvervoer. Onze nieuw verwoorde missie sluit precies aan op die ontwikkeling: ‘De reiziger in Groot Amsterdam kiest voor lopen, fietsen en openbaar vervoer.’
Reizigersgroei zet door, maar gestaag
De groei van het aantal reizigers zette in 2022 door, maar langzamer dan we hadden voorzien. Het aantal ritten zit nog ruim onder dat van 2019, het recordjaar voorafgaand aan corona. In december 2022 stond de teller op 4,5 miljoen ritten per week, tegen 2,5 miljoen een jaar eerder. GVB verwacht dat het nog zeker twee à drie jaar duurt voordat het reizigersaantal op het oude niveau terug is. Groeimogelijkheden zien we vooral bij forensen, die we graag (opnieuw) verwelkomen. Ook bij toeristen en andere recreatieve reizigers liggen nog grote kansen. Voor de langere termijn ligt verdere groei in de lijn der verwachting; Amsterdam zelf groeit immers door. Ook het terugdringen van het autoverkeer in de stad zal het OV-gebruik bevorderen.
Nieuw! OVpay: betalen met je betaalpas
In 2022 hebben we fors geïnvesteerd in gemak en service. Dit zijn belangrijke drijfveren voor reizigers om te kiezen voor het OV. Eind november introduceerden we OVpay: reizigers in Groot Amsterdam kunnen voortaan in- en uitchecken met hun betaalpas. Dit is vooral een sprong voorwaarts voor de incidentele reizigers, zoals toeristen, die geen aparte OV-chipkaart of ticket meer hoeven te kopen. Wie reist met de betaalpas betaalt het reguliere tarief. In 2023 introduceren we reizen met leeftijdskorting en Flex-abonnementen op de bankpas. Ook het gebruik van een ticket met QR-code is vergemakkelijkt. Deze is nu direct te downloaden in de GVB-app Gappie en in apps van partners als 9292.
> Reisproducten en betaalgemak
Gastvrije gids
Reiziger ondanks moeilijke tijden tevreden
De reizigers waren in 2022 tevreden over de dienstverlening van GVB. We kregen net als in 2021 een 8,0 als rapportcijfer in de OV Klantenbarometer. Van de ondervraagden gaf 89,9% ons een 7 of hoger. We zijn blij met die hoge waardering, vooral omdat we een jaar met een aantal tegenslagen en uitdagingen achter de rug hebben. Zo hadden we om kosten te besparen opnieuw een iets ingekrompen dienstregeling en waren er veel omleidingen vanwege werkzaamheden in de stad. We zien het ook als loon naar werken: we hebben alles op alles gezet om aan de wensen van de reizigers te voldoen.
GVB heeft eigen reisdichter: Roziena Salihu
In oktober kon Amsterdam kennismaken met de allereerste Reisdichter van Nederland: Roziena Salihu. Met spoken word, een ritmische woordkunst, beschrijft ze de sociale betekenis van het openbaar vervoer in de stad. Haar eerste voordracht Dit is een ode aan jou gaat over verbindingen, niet alleen tussen A en B, maar ook tussen mensen. GVB wil met de woorden van Roziena benadrukken dat het OV ook een plek van ontmoetingen is, wat van onschatbaar belang is in tijden van maatschappelijke polarisatie en toenemende eenzaamheid. In 2023 rijdt er een thematram die de Reisdichter en haar spoken word in het spotlicht zet.
GVB-app Gappie slaat aan
We hebben onze app Gappie een enorme upgrade gegeven. Er zijn tal van functionaliteiten bijgekomen. Zo kunnen de reizigers nu in de app op een kaart zien waar hun bus of tram rijdt. Ook aanbieders van deelvervoer (Felyx, Check, OV-fiets en Donkey) hebben we zichtbaar gemaakt in de app. Wie een reis plant kan voortaan ook kiezen voor een deelfiets of -scooter in combinatie met ons OV. Belangrijke toevoeging is verder de Haltehulp: daarmee kunnen mensen met een fysieke beperking en mensen die reizen met een hulpmiddel haltes vinden die voor hen toegankelijk zijn. Ook actuele informatie over storingen van liften staat nu in de GVB-app. Gappie is tot nu toe meer dan 500.000 keer gedownload en wordt gemiddeld 30.000 keer per dag geraadpleegd.
Operationeel excellente vervoerder
Hinder van werkzaamheden in de stad
Nooit eerder waren er zo veel werkzaamheden in de stad: veel kademuren en bruggen in Amsterdam worden vernieuwd. De werkzaamheden zijn ingrijpend en duren jaren. De impact op GVB en in het bijzonder de dienstregeling is enorm. We moeten lijnen aanpassen en omleiden. Dat betekent voor de reizigers overlast en in veel gevallen een langere reistijd. GVB doet er alles aan om de hinder tot een minimum te beperken. Het contact met de gemeente hierover is goed; die houdt ons op de hoogte over huidige en toekomstige werkzaamheden.
Vergoedingen houden dienstverlening in stand
Dankzij de beschikbaarheidsvergoeding (BVOV) van de rijksoverheid, die was ingesteld aan het begin van de coronacrisis, hebben we ook in 2022 een volwaardige dienstregeling kunnen rijden en varen. Wel zitten we nu op 15% minder ritten dan voor de crisis, wat aansluit op het lagere aantal reizigers. We hebben de iets beperkte dienstregeling zo kunnen inrichten dat de reizigers er weinig of geen last van ondervinden. In 2023 vervalt de beschikbaarheidsvergoeding. De overheid steunt het OV dan met een transitievergoeding (TVOV). Die biedt de sector ademruimte, al zal ze tegelijkertijd moeten zoeken naar een nieuw evenwicht tussen opbrengsten en kosten. 2023 wordt voor GVB financieel gezien een lastig jaar: de reizigersaantallen nemen weliswaar toe maar zitten nog steeds onder het niveau van 2019. Bovendien voelen we de effecten van de enorme stijging van energieprijs. De dienstregeling komt ook in 2023 niet in gevaar, maar extra kostenbesparingen zijn onvermijdelijk.
> Voorwoord
> OV Herstelplan en Vervoerplan 2023
> Vooruitblik
Vloot vergroent verder
GVB gaat onverminderd door met het vergroenen van de hele vloot. In 2025 zijn al onze bussen, trams en metro’s uitstootvrij. In 2022 namen we nog eens 31 nieuwe elektrische bussen in gebruik en kwamen op een totaal van 75. Van de 28 GVB-buslijnen zijn er nu 12 elektrisch. 34% van ons busvervoer is nu uitstootvrij; eind 2023 zal dat 47% zijn. De trams, metro’s en elektrische bussen rijden op groene stroom. Ook op het water gaat het goed: in december 2022 hebben we de laatste dieselaangedreven veerpont op het Noordzeekanaal uit de vaart genomen, dus per januari 2023 zijn alle veerdiensten van GVB daar uitstootvrij. Wat betreft de overtochten van en naar Noord zijn we begonnen met de aanbesteding voor 3 volledig elektrische veren. Die gaan in 2024 en 2025 varen.
Expert en partner
Positieve ervaringen met Railinfrabedrijf
Begin 2022 is het Railinfrabedrijf (RIB) van start gegaan. Dit bedrijfsonderdeel komt voort uit de overdracht van de gemeentelijk afdeling Metro en Tram naar GVB: beheer en onderhoud vallen nu onder onze eigen paraplu. Daardoor hebben we directer zicht op de effecten van investeringen in de infrastructuur. Vervoerregio Amsterdam is eigenaar, GVB is beheerder. De oprichting van RIB is onderdeel van de nieuwe OV-Governance. In deze nieuwe verhouding kunnen de drie organisaties die verantwoordelijk zijn voor het OV in Groot Amsterdam – de gemeente, de Vervoerregio en GVB – sneller en efficiënter werken. Hun rollen, taken en bevoegdheden zijn duidelijker afgebakend. De eerste ervaringen zijn positief.
> Nieuwe OV-Governance
> Voorwoord
Op weg naar nieuwe concessie
De concessie die bepaalt dat GVB het OV in Amsterdam mag uitvoeren loopt tot eind 2024. Het principebesluit van de Vervoerregio om de nieuwe concessie in 2025 onderhands te gunnen staat nog steeds, al heeft corona voor vertraging gezorgd. Belangrijk hierbij is dat het kostenniveau van GVB marktconform is. Dat betekent dat we waakzaam moeten zijn op de kosten, vooral omdat we voorlopig nog lagere opbrengsten hebben dan voor de coronacrisis. Een van de opgaven voor GVB is het hoge ziekteverzuim terug te dringen. Ook kijken we naar de toekomst van het netwerk. In goed overleg met de Vervoerregio en de gemeente maken we keuzes die aansluiten bij de veranderende markt: we werken aan een netwerk dat past bij een autoluwe stad, waar plek is voor (elektrisch) fietsen, lopen en deelvervoer.
> Vooruitblik
> Duurzaam voortbestaan
GVB steunt autoluw Amsterdam
De gemeente wil dat de stad leefbaarder wordt, met meer ruimte voor voetgangers en fietsers en minder ruimte voor auto's. GVB kan zich helemaal vinden in dit autoluwe beleid. Vrijwel overal geldt betaald parkeren en de parkeertarieven gaan omhoog. Verder komen er steeds meer fietsstraten waar auto’s ‘te gast’ zijn. Een belangrijke ontwikkeling voor GVB is de maximumsnelheid van 30 km/uur die op de meeste straten gaat gelden. Op vrijliggende tram- en busbanen mogen onze voertuigen 50 km/uur blijven rijden. Toch raakt deze maatregel GVB omdat we met onze bussen en trams ook door gebieden rijden waar de snelheidsbeperking geldt. Dit betekent onder meer dat reizigers langer onderweg zijn en het OV mogelijk minder aantrekkelijk wordt. GVB heeft de gemeente hierover geadviseerd. We verwachten dat er een oplossing komt voor de laatste knelpunten.
Robuust fundament
GVB pakt hoog ziekteverzuim aan
De hele OV-sector kampt met een hoog ziekteverzuim. Bij GVB is het verzuim in 2022 gestegen van 8,4% naar 9,4%. Verzuim is allereerst erg vervelend voor de medewerkers en hun persoonlijke omgeving, maar heeft ook effect op onze dienstverlening en stuwt onze uitgaven omhoog. Van collega's die niet uitvallen wordt meer gevraagd en de werksfeer wordt er vaak niet beter op. We trainen onze leidinggevenden op dit gebied. Verzuim willen we voorkomen, en als iemand uitvalt sturen we aan op meer direct contact. Ook kijken we goed naar onderliggende oorzaken, zoals de werkdruk. Een extern adviesbureau ondersteunt ons hierbij. Ons doel is het verzuim binnen drie jaar terug te dringen tot onder de 6%.
Uitdagingen op krappe arbeidsmarkt
De schaarste op de arbeidsmarkt speelt ook GVB parten. Het is lastig om het juiste personeel te vinden. Er zijn diverse redenen aan te wijzen. Zo zien we dat een groot aantal werknemers met pensioen gaat of vroegtijdig stopt met werken. Verder is het aantal gediplomeerden in het praktisch onderwijs teruggelopen. Toch biedt GVB ook in een krappe arbeidsmarkt werk aan mensen uit alle geledingen van de samenleving. Ook leiden we zelf op. Van belang is dat we een aantrekkelijke werkgever blijven en tot de top in Amsterdam blijven behoren. In 2022 gaven de medewerkers ons een lager cijfer dan een jaar eerder, en we spannen ons in om dat getal weer omhoog te krijgen. De nadruk ligt op veiligheid, gezondheid, diversiteit, gelijkheid en een goede beloning. Begin 2023 zijn we een nieuwe wervingscampagne begonnen.
> Goede werkgever
> Onze omgeving
Bedrijfsvoering: grotere wendbaarheid, lagere kosten
GVB ziet zich geplaatst voor tal van uitdagingen en onzekerheden. Die variëren van onzekerheid over aantallen reizigers (bijvoorbeeld door internationale ontwikkelingen of economische teruggang) en hoge energieprijzen tot inflatie en personeelsschaarste. Als sterke onderneming kunnen we deze allemaal het hoofd bieden. Wel moeten we ervoor zorgen dat we zo wendbaar mogelijk zijn en zo (kosten)efficiënt mogelijk werken. In 2022 zijn we begonnen met een nieuwe bedrijfsvoering: we besturen onze organisatie integraler en minder per afdeling. Zo kunnen we beter bepalen hoe we elke euro het beste kunnen besteden. We werken met een langetermijnvisie en tegelijkertijd focussen we op concrete problemen die direct om een oplossing vragen.
